Günümüzde birçok insan evcil hayvan sahibidir. Bu hayvanların da tıpkı biz insanlar gibi kimlikleri bulunmaktadır. Bu sayede hayvanların güvencesi ve korunması devlet tarafından sürekli olarak kontrol edilmekte ve sağlanmaktadır. Hayvanların tüm sorumlulukları sahiplerine aittir. Bu sorumluluklar bazen hukuki sorumluluk olarak da tanımlanabilmektedir. Hayvanların yol açtığı zararların tazmini ve sahiplerinin hukuki sorumlulukları birçok evcil hayvan besleyen birey tarafından merak edilip araştırılan bir konudur. Burada sorumluluk üstlenilecek hayvan, beslenebilir evcil hayvanlardır. Vahşi hayvanlar, ticareti yasak olan egzotik hayvanlar bu sorumluluğun dışındadır ve bu tür hayvanların zararı karşısında hukuki hayvan sahibini bizzat sorumlu tutacaktır. Özellikle nesli tükenmekte olan hayvanların avlanması yasaktır ve bu durum gerçekleşirse yüksek miktarda maddi para cezası uygulanmaktadır.
Kanun maddelerinde açıkça belirtildiği üzere hayvanın bakımını sorumluluğunu kendi adına üstlenen bireyler, bu hayvanın şahıslara, çevreye ya da diğer şekilde verdiği tüm zarardan sorumludur ve bu zararı gidermekle yükümlüdür. Hayvan sahibi olma tanımı sürekli ve geçici olarak tanımlanabilmektedir. Bireylerin, yani hayvan sahiplerinin oluşacak olan zararda kusurlu olmasa dahi, gerçekleşen zararda bir sorumluluğu bulunmaktadır. Ancak hayvan sahibi oluşan zararı engellemek için gerekli çabayı gösterdiğini kanıtlayabilirse bu cezai sorumluluktan kurtulmuş olacaktır. Eğer bir hayvanı sahiplenip bu hayvanın bakımını ve güvenliğini üstlenen kişi, bu hayvanın diğer kişilere zarar vermesine engel olmak için gerekli dikkatli ve çabayı göstermeyi taahhüt etmelidir. Borçlar Kanununun 67. Maddesine göre hayvanın sorumluluğunu üstlenen kişi hayvanın vermiş olduğu zararı karşılamakla yükümlüdür. Hayvan sahipleri bu zararın tazmini ödememeleri için, yani bu kapsamdan sorumlu tutulmamaları için hayvanın zarar vermemesi için gerekli çabayı göstermiş olduğunu kanıtlamalı ve delillendirebilmelidir.
Cezai sorumluluktan muaf olabilmek için bu delil mutlak suretle gerekli bir durumdur. Hayvan sahibinin hayvanın vermiş olduğu zararlardan sorumlu tutulabilmesi kapsamında bir diğer husus da hayvanın bu zararı verirken tamamen kendi iç güdülerine göre hareket etmesi hususudur. Hayvan bu zararı kendi iç güdülerine göre değil de, sahibinin yönlendirmesi sonucu vermişse, bu durum sorumluluk kapsamına girmez ve hayvan sahibi asıl kusurlu olarak şüpheli hale gelebilir. Kanun maddeleri cezai sorumluluk kapsamında üzerinde hakimiyet bulunan hayvan ibaresini temel almaktadır. Üzerinde hakimiyet bulunan hayvan tanımlaması bireyler tarafından bakımı üstlenilen hayvanlardır. Ancak doğal ortamından koparılıp hakimiyet altına alınan ayı, zehirli yılanlar, örümcekler gibi canlılar eve getirilir ve zarara sebep olurlar ise bu zararın asli sorumlusu yine bu fiili gerçekleştiren bireyler olacaktır. Türk ceza kanununda topluma karşı işlenen suçlar kısmı yer almaktadır. Bu bölümde hayvanın tehlikeli bir şekilde serbest bırakılması maddesi yer almaktadır. Bu madde temel husus olarak şunu söylemektedir. Eğer gözetim altında tutulan bir hayvan diğer kişilerin sağlığını tehdit edecek tehlikeye sokacak bir şekilde serbest bırakılırsa, hayvan sahibi, ihmal gösterdiği için altı aydan bir yıla kadar hapis ya da adli para cezasına çarptırılabilecektir.
Sorumluluğun Gerçekleşmesi İçin Temel Koşullar
İlk olarak sorumluluğun sağlanması için bu konuda hukuka aykırılık aranmaktadır. Sorumluluğun gerçekleşmesi için temel koşullar bulunmaktadır. İlgili kanunun 67. Maddesinde yer alan hayvan sahibi zararı engellemek için gerekli dikkatli ve çabayı gösterdiyse sorumlu tutulmaz maddesi dışında bir durum gerçekleşirse, bu durum hukuka aykırı bir durum olacaktır ve hayvan sahibi bu zarardan sorumlu olacaktır. Bir diğer önemli husus, verilmiş olan zararın bir hayvan tarafından verilmiş olmasıdır. Sorumluluk altındaki hayvanın içgüdüsel gerçekleştirmiş olduğu fiillerinden dolayı bu durumdan kanuna göre sorumludur. Mahkemeler ilgili kanun maddesini temel aldıkları için mutlaka hayvanın zarar vermemesi için gerekli kanıtların sunulmasını talep etmektedirler. Örneğin köpeği tasmasız bir şekilde sokakta gezdirilmesi önemli özenin ve gayretin gösterilmediğini açıklamaktadır. Hayvan sahibi bu kanıtları gösteremezse, tazminat ödemeye mahkum olmaktadır.
Hayvan tarafından zarara uğrayan bireyler, tazminat isteme hakkına sahiptirler. Eğer bu zarar kişilerin ölümleri ile sonuçlanmışsa, bu zararı tazmini için birinci derece akrabalar mahkemeye başvurabilirler. Özellikle bedensel zararlar meydana geldiğinde tazminat ödenmesi kuvvetle muhtemel hale gelmektedir. Ekonomik zararlardan oluşan kayıplar, tedavi masrafları, bedensel anlamda uğranılan zarar bu tazmin için geçerli sebeplerdendir. Ancak eğer zarar gören bu saldırıda kendi de sorumlu ise bu tazmin hakkı oradan kalkmış hale gelecektir. Örneğin bir köpeğe tekme atılmasından dolayı köpeğin o bireyi ısırmasından dolayı zarar gören kişinin tazminat hakkı bulunmamaktadır. Konutlara hayvanların saldırılması halinde kanun maddeleri, saldırıya uğrayan bireyleri çeşitli düzenlemeler ile koruma altına almıştır. Örneğin taşınmazlara gerçekleştirilen saldırılarda bireyler saldırıyı gerçekleştiren hayvanı etkisiz hale getirebilir. Önceki kanun maddelerinde hayvanın öldürülebileceğine ilişkin düzenlemeler bulunmaktaydı. Ancak son düzenlemeler hayvanların ölmesine ve şiddet görmesinin önüne geçmesine olanak tanımak için getirilmiştir.
Hayvanların yol açtığı zararlardan dolayı hayvan sahiplerine yüklenen sorumluluk kusursuz sorumluluk olarak adlandırılmaktadır. Kusursuz sorumluluk olarak adlandırılmasının ana sebebi ise hayvanı besleyen ve ondan yararlanan kişinin bu hayvanın meydana getirebileceği zarara da katlanması gerektiğidir. Günümüzde ise hayvan hakları son derece ileri seviyelere gelmiş durumdadır. Günümüzde hayvanlar çeşitli alanlarda ticari faaliyetlerde kullanılmaktadır. Özellikle horoz dövüşleri, köpek yarışları gibi etkinliklerle hayvanlar ticari yöntemlerde kullanılmaktadır. Bu yasak faaliyetlerde ilgili kanun maddelerinde de düzenlenmiştir. Kanun maddelerinde bu faaliyetleri gerçekleştiren şahıslara hapis cezaları ve yüksek miktarda adli para cezaları verilmektedir. Hayvanları ticari faaliyetlerde kullananlarda o hayvanların sahipleri olarak adlandırılırlar ve ilgili maddeden bu duruma göre yargılanırlar. Türk ceza kanunu ve Borçlar kanununda ilgili cezai sorumluluklar ve müesseseler yer almaktadır. Kanunun bu durumda koruma altına altığı hem hayvan sahipleridir hem de hayvanlardır.
