İnternet ortamlarındaki pazar her geçen gün büyümekte ve çeşitlenmektedir. İnsanlar çeşitli ihtiyaçlarını sanal ortamlardan temin etmekte, evlerinden çıkmadan tek tıkla alışveriş yapabilmektedir. İnternet ortamında yapılan alışverişlerde alışveriş onayından önce her platform belirli sözleşmeleri yazılı olarak sunmakta, müşterileri bu konu hakkında bilgilendirmektedir. Bu bilgilendirmenin işlevi alıcının ve satıcının haklarını göstermek, tüketicileri hakları konusunda bilgilendirmektir. Bireylere alışveriş esnasında sunulmuş olan bu bilgilendirme metinleri aslında birere mesafeli sözleşmedir. Mesafeli sözleşmeler hukuken hem alıcıyı hem de satıcıyı belirli çerçeveler ışığında koruma altına almaktadır.
İnternetten satışlarda iade çeşitli şartlar altında gerçekleşmektedir. Bu şartların sağlanması iade işlemini kolaylaştıran bir unsurdur. Siparişler oluşturulmadan önce sipariş alacak olan sitenin ya da uygulamanın belirli yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülükler ilk olarak sitenin kendisine dair bilgileri vermesidir. Genellikle sözleşmenin başında yer alan bu bilgilendirme yazısında sitenin mail adresi, telefon numarası, ticaret unvanı gibi bilgiler yer almalıdır. Satıcının bir diğer yükümlülüğü de alıcıyı ön bilgilendirme yazısı ile bilgilendirmesidir. Ön bilgilendirme metninden sonra cayma hakkı ile bilgiler de müşteriye verilmelidir.
Alışveriş sitelerinin sağlaması gereken önemli yükümlülüklerden bir tanesi de sipariş özeti bilgilendirmesidir. Alışveriş sepetlerinde alışveriş oluşmadan önce tüm masrafların yer aldığı, vergilerin dahi gösterildiği, sipariş özetinin bulunması gerekmektedir. Bu yükümlülükler yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerdir. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda 5 bin Türk Lirasına kadar idari ceza uygulanabilir.
İnternet Alışverişlerinde Cayma Hakkı
Bireylerin internet üzerinden yapılan alışverişlerde onayladığı mesafeli sözleşmelerden cayma hakkı bulunmaktadır. İnternet alışverişlerinde cayma hakkı her bireyin sahip olduğu bir haktır. Alıcıya tanımlanan bu cayma hakkı herhangi bir cezai yaptırıma tabi tutulmamaktadır. Bu cayma tek taraflı olarak gerçekleştirilebilir. Cayma hakkı olarak kanunen koruma altına alınmış olan bu hak aslında bir para iadesi olarak tanımlanabilir. Alınan bir malın iade edilmesi sonucu bireyler para iadesi almaktadır. Ancak bu hakkın da belirli koşulları bulunmaktadır.
Alınmış olan bir üründen, bir maldan caymak için bu ürünün kullanılmamış ve zarar görmemiş olması gerekmektedir. Kısaca özetlemek gerekirse alınan bir ürün aynı şekilde iade edilmelidir. Bu durumda mesafeli sözleşmeye bağlı kalarak cayma hakkı gerçekleşmiş olacaktır. Cayma hakkının tüketicilere tanımlanmasının en temel sebebi alışverişin internet ortamında gerçekleşmiş olmasıdır. İnternet ortamında alınan ürünlerde tüketici aldığı ürünü somut olarak görüp inceleyemez, bu inceleme olanağını tüketiciye tanımak ve tüketicileri korumak adına cayma hakkı internet alışverişlerinde bir garantör hak olarak tanımlanabilir.
İnternet Alışverişlerinde Sipariş Sonrası Yükümlülükler
İnternet alışverişlerinde tüketicileri sipariş öncesinde bilgilendirme yükümlülüklerini yerine getiren firmalar, sipariş oluştuktan ve ödeme tamamlandıktan sonra da bazı yükümlülükleri yerine getirmelidir. İnternet alışverişlerinde sipariş sonrası yükümlülükler her tüketicinin bilmesi gereken yükümlülüklerdir. İlk olarak siparişin alınmış olduğuna dair bilgilendirme mesajı sitenin sayfasında yayınlanmalı, kullanıcıya e-mail yoluyla iletilmelidir. Bu durum siparişin teyidi anlamına gelecektir ve tüketici vermiş olduğu sipariş konusunda bilgilendirilecektir. Bilgilendirme mesajının ya da mailinin içerisinde mesafeli satış sözleşmesi de bulunmalıdır. Bu sözleşmenin varlığı kullanıcının bilgilenmesi konusunda önem teşkil etmektedir.
Firmalar siparişleri almadan önce ürünlerin ne kadar sürede temin edileceğini, hangi zaman aralığında kargoya verileceğini tüketicilere sunmalıdır. Bu bilgilendirmenin ardından gerçekleşen siparişlerde ürünün belirtilen zaman diliminde tüketiciye gönderilmesi gerekmektedir. belirtilen süre içerisinde tüketicilere gönderilmeyen ürünlerde tüketici sözleşmeye fesh edebilir ve sipariş iptalini sağlayabilir. Bu iptal isteği sonrasında satıcı konumunda olan firma, tüketiciye para iadesi sağlamak zorundadır
İnternet Siparişlerinde Ürünün Ve Bedelin İadesi
Tüketicilere internet alışverişlerinde verilmiş olan cayma hakkından yukarıda bahsetmiştik. Bu cayma hakkının gerçekleştiği andan itibaren ürünün iadesi ve alınan ücretin iadesi için belirlenmiş şartlar bulunmaktadır. İnternet siparişlerinde ürünün ve bedelin iadesi için mesafeli sözleşmede belirtilen süreler bulunmaktadır. Tüketici, cayma hakkını kullandığı günden itibaren 10 gün içerisinde ürünü iade etmek durumundadır. Aynı şekilde satışı gerçekleştiren satıcı firmada cayma hakkı talebini aldığı andan itibaren 14 gün içinde para iadesini gerçekleştirmek durumundadır. Belirtilen günler içerisinde iadelerin sağlanması durumunda sözleşmelerin gereği yerine getirilmiş olacaktır.
Cayma hakkının kullanılması tüketicileri koruma adına önemli bir uygulamadır. Aslında bu hak tüketicileri koruduğu gibi satıcı firmaları da korumaktadır. Cayma hakkı karşılıklı güveni temin ettiğinden dolayı bireyler alışverişlerini güven içerisinde gerçekleştirmektedir. Tüm bu haklar ve sözleşmeler hukuki anlamda da koruma altındadır. Sözleşmelere aykırılık durumlarında tüketici hakları mahkemeleri ve tüketici hakem heyetleri ilgili konuyu incelemekte ve karara bağlamakla görevli başvurulması gereken yargı merciidir. İadelerde ve cayma hakkında mesafeli sözleşmelerde yer alan tüm kanun maddelerine uyulması durumunda tüketici mahkemelerine başvurulmaya gerek kalmadan karşılıklı alışveriş sağlanmış olacaktır.
