Usul kelimesi köken olarak yol ve yöntemi ifade etmektedir. Usulsüzlük ise tam tersi olarak kural dışılık ve yoldan çıkmak anlamına gelmektedir. Usulsüzlük kelimesi günümüzde hayatımızın içinde birçok alanda kullanılabilmektedir ancak kelimenin genellikle kullanım alanı hukuk dalıdır. Hukuk alanında yapılan usulsüzlükler bu kelime ile ifade edilmektedir. Özellikle vergi verenlere yönelik usulsüzlükleri önlemek adına, vergi usul kanunu ülkemizde yer almaktadır. Vergi hukukunda var olan usulsüzlükler genel ve özel olarak iki şekilde incelenmektedir. Özel usulsüzlükler Vergi Özel Kanunu’nun 353 ile 355. maddelerinde yaptırım anlamında yer almaktadır. Özel usulsüzlüklerden genel kapsamda bahsedecek olursak, müstahsillerin makbuzu, giderlerin pusulası, faturalar ve diğer ilgili belgelerin alınmasında ve verilmemesinde ortaya çıkan usulsüzlükler olarak tanımlanabilir. Bu saydığımız veriler vergileme işleminin ve bu sürecin en sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan temel verilerdir. Bu belgelerin kanuni olarak doğru usul ile işlenememesi, vergilendirme sürecini sekteye uğratabilmektedir.
Esnafların dükkanlarında vergi levhalarının bulunmaması da bir özel usulsüzlük durumu içermektedir. Vergi dairelerine gerekli bilgilerin verilmemesi veya geç verilmesi, defter kaydından uyulması gereken durumlara uyulmaması özel usulsüzlük kapsamına giren diğer durumlardandır.
Peki, vergi mükelleflerinin yapmış oldukları bu usulsüzlüklerde ne gibi cezalarla karşılaşacakları ve Özel Usulsüzlük Cezası Nedir’in cevabı son derece merak edilen bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tür özel usulsüzlükler kabahat olarak nitelendirilir ve her birini farklı miktarda cezai işlem uygulanır. Belgede yazılmış olması gereken miktarın %10’u tutarında para cezası uygulanmaktadır.
Vergi konusundaki usulsüzlükler konusu geniş çaplı bir konu olarak ele alınmaktadır. Örneğin vergi kaçakçılığı bir usulsüzlük gibi görülse de bu durum aslında yasal suçtur. Özel vergi usulsüzlükleri suç yerine kabahat olarak nitelendirilir ve yaptırım alanı ise para cezasıdır.
2020 Yılında Vergi Usul Kanunu’na Göre Uygulanacak Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Ceza Tutarları
| Usulsüzlük cezaları | ||
| | I. derecede yer alan usulsüzlükler | TL |
| | 1- Sermaye şirketleri usulsüzlükleri | 220 |
| | 2- Sermaye şirketi dışında kalan şirketler | 130 |
| | 3 – İkinci sınıf tüccarlar | 67 |
| | 4- Yukarıdakiler dışında kalanlar | 30 |
| | 5- Kazançların basit usulde tespiti | 18 |
| | 6- Gelir vergilendirmesinden muaf olan esnaf | 8,50 |
| | II. derecede yer alan usulsüzlükler | |
| | 1- Sermaye şirketlerinin usulsüzlüğü | 120 |
| | 2- Sermaye şirketi dışında kalan şirketler | 67 |
| | 3 – İkinci sınıf tüccarlar | 30 |
| | 4- Yukarıdakiler dışında kalanlar | 18 |
| | Kazançların basit usulde tespiti | 8,50 |
| | Gelir vergilendirmesinden muaf olan esnaf | 4,70 |
| Fatura ve resmi evrakların verilip alınmaması usulsüzlüğü cezaları | ||
| Fatura, gider pusulaları, serbest meslek makbuzu eksikliği | 350 | |
| | – Bir tam yıl içerisinde her belgenin nevine ilişkin kesilecek ana ceza | 180.000 |
| | Perakende veya toptan verilen satış fişleri otobüslerin yolcu taşıma irsaliye biletleri, sevk irsaliyeleri, taşıma irsaliyeleri, yolcuların listeleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığınca düzenleme zorunluluğu getirilen belgelerin düzenlenmemesi, kullanılmaması veya bulundurulmaması | 350 |
| | – Her bir belge eksikliğine ilişkin olarak her bir tespit için toplam ceza | 18.000 |
| | – Her bir belge eksikliğine ilişkin bir tam yıl içinde kesilecek toplam ceza | 180.000 |
| | Devletin resmi kurumlarınca elinde bulundurulma zorunluluğu olan ve aynı günde kayıt edilme zorunluluğu getirilen belgelerin; bulundurulmaması, günü gününe kayıt yapılmaması, yetkililere bildirilmemesi ile vergi levhası bulundurma ve işletme içerisine asma mecburiyetine uyulmaması | 350 |
| | Belirtilmiş olan muhasebe şartlarına, tek düzen hesap planlamasına ve ekonomik tablolara ilişkin yol ve yöntemler ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesiyle ilgili düzenlemelere uymayanlara | 8.500 |
| | Devlet içerisindeki yapılar ile gerçek ve tüzel bireyler tarafından yapılacak olan işlemlerde kullanılma zorunluluğu olan ve getirilen vergi numarasını kullanmaksızın işlem yapmış olanlara | 420 |
| | Resmi belgelerin basılması ile ilgili bildirme görevini tam anlamıyla veya kısmen yerine getirmiş olmayan yazılı matbaa işletmecilerine | 1.300 |
| | – Bu yazılı kanun maddesine göre bir tam yıl içerisinde verilecek toplam özel usulsüzlük cezası | 260.000 |
| | 4358 sayılı Kanun yaptırımlarına göre vergi kimlik numarası kullanmasının zorunlu olarak getirilen kurumlardan yapmış oldukları işlemler ile alakalı bildirimleri, belirtilen standartlarda ve zamanlamada yerine getirmiş olmayanlara | 1.800 |
| | 127. maddenin (d) bendine göre Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın özel işaretli görevlisinin uyarılarına rağmen duraksamayan arabanın sahibinin adına | 1.300 |
| b) Damga Vergisinde görülmüş olan usulsüzlükler | ||
| – Her bir resmi kağıt belgesi için için verilecek olan özel usulsüzlük cezası | 2,90 | |
| Bilgi verme durumundan kaçınanlar ile 256, 257 ve mükerrer 257. Maddelerinin vermiş olduğu hükümlere göre bunlara uymayanlar için ceza | ||
| Birinci sınıf tüccar olanlar ve serbest meslek işlevi görevler hakkında | 2.300 | |
| | İkinci sınıf derecesinde tüccarlar, resmi kayıt tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespiti edilenler | 1.200 |
| | Yukarıdaki maddelerde yazılı bulunanların arkasında kalanlar için ceza | 600 |
| | Tahsilat ve ödemelerini bankalar aracılığyla, veya PTT ile düzenlenmiş olan belgelerle tevsik etme usulünü yerine getirmeyenler, bu kurala uymayanlara bir tam yıl içerisinde verilecek olan toplam özel usulsüzlük cezası | 1.800.000 |
Özel Usulsüzlük Cezası Affı
Vergi cezaları, gerekli yükümlülükler yerine getirilmediği zaman gerek vergi idareleri, gerek maliye bakanlığı tarafından cezalandırılabilirler. Bu cezalar il ya da ilçe vergi dairelerine yatırılmaktadır. Yukarıda özel usulsüzlüklere verilen cezalardan da söz ettik. Bu cezalandırma sistemi aslında vergi sisteminin sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için uygulanmaktadır. Özel usulsüzlük cezası affı konusu cezai işlem uygulanan bireyler tarafından merak edilen bir sorudur. Özel usulsüzlük cezaları normal koşullarda affı olmayan ve ödenmesi gereken cezalardır. Ancak bazı dönemlerde devlet bu cezalara yönelik yapılandırma çalışması gerçekleştirmektedir. Bu yapılanma ile borçların faizleri silinebilir, borçlar uzun vadeye yayılarak şahsi ödeme kolaylığı sağlanabilir.
